HAMABOST EGUN URGAINEN

HAMABOST EGUN URGAINEN
J.A. Loidi
(1955)

Euskaraz idatziriko polizia-nobelen historia 1955ean hasi zen J.A. Loidi Bizkarrondok Hamabost egun Urgainen (Zarautz, Kulixka) nobela argitaratu zuenean. Euskaltzaindiaren literatur lehiaketa batean aurkeztu zuen eta aipamen berezia jaso zuen. Harrezkero hainbat argitalpen izan ditu euskaraz idatziriko lehen polizia-nobela honek eta Euskadi Irratiaren Antzoki ilunean irratsaiorako bertsio bat ere egin  zen 1992an. Kritikoen oniritzia jaso zuen, beraz, lehena izateaz gain, gerora ere, ongi taxuturiko argudioa duela iritzi baitiote.

Urgain izeneko herri txiki batean gertaturikoa kontatzen du. Martin Garaidi detektibea da protagonista eta gertakari harrigarri bat ikertzera deitu dute: Egurmendi aberatsa hil da eta lurperatzerakoan, haren hilobian buru-hezur batek kopetan tiro bat duela konturatu dira. Kontuak korapilotsua dirudi, baina detektibe argiak hamabost egun aski izango ditu kontu guztia argitzeko: II Mundu Gerran espetxean egon ondoren, Pagodi izeneko pertsonaia bere emaztearen bila joan zen Urgainera. Hura berriz, Pagodiren adiskide zen Egurmendirekin ezkonduta balego bezala bizi zen, ezkutaturik. (...)

Lourdes Otaegi

 

Lourdes Otaegiren jatorrizko testua irakurtzen jarraitu nahi izanez gero:

http://ehu.es/ehg/literatura/?p=550

 

 

BERRIZ ERE HUTSETIK HASTERA

BERRIZ ERE HUTSETIK HASTERA
M.A. Mintegi
(Erein, 2008)


Arazoak ditu Idoiak aitarekin edo, hobeto esanda, Idoiaren aitak bere arazoak pagarazi nahi izan dizkie etxekoei: amari eta Idoiari.
Neskak ezin du egoera jasan eta alde egingo du etxetik bizitza berrantolatzeko asmoz. Donostiara etorriko da lanera, gerora Dublinera alde egiteko asmoz. Baina askotan gertatu ohi den bezala, maitasuna aterako zaio bidera.
Idoiak –gizonekiko mesfidati- beldurrez eta zalantzaz ekingo dio bere lehenego bikotea izango den mutilarekiko harremanari eta, haren laguntzaz, oroitzapen gaixtoak betiko uxatzen saiatuko da.

Zuzen eta toles handirik gabe kontatutako istorioa, akzio handirik gabekoa –“mezuak” istorioa garaitu du-, neskaren beldurra-eta partekatzera bultzatu nahi gaituena; izan ere, emakumeen aurkako bortizkeria da liburuaren ardatza.
Donostiako anbiente pijoteroko pertsonaiak, ez oso sinesgarriak. Ez da gizon txukunik agertzen kontakizun osoan. Halakoak ote gara?

Erraz eta gustura irakurtzen den lantxoa, Mintegiren euskara garbi eta arinaz. Irakurri. Mutilak agian apur bat lotsatu egingo zarete: Kontuz, denak ez gara horrelakoak! Tamalez, ez dut uste neskek arrei buruzko bere uste gaiztoak asko leunduko dituztenik nobelatxoa irakurritakoan.

Rafa L.

          Joandako udaberrian Migel Angelek bisita egin zigun eskolan; "Heriotza zuriz jantzita" bere liburuko sekretotxuak kontatu zizkigun . Bere idazteko grinaz hitz egin zigun, euskarari beti izan dion maitasunaz. Lizarrustiko basoetan libre hazitako ume hura nola bihurtu zen gaztetxo orduko Beasain hartan. Eta CAFen delineante laneko ardurekin apur bat alboan utzitako idazteko pasioaz. Egun, behin fabrikakoa utzita... benetan zoriontsu egiten duen langintzan -idazten- emango duen. Lana eta lana beti emaitzen oinarrian.

Nortzuk ote dira Migel Angel Mintegirekin dauden tipo horiek?

 

 



 

(2012-02-14)



 



IZAR MALKOAK

(2008-02-11)

Fernando Morillok bisita egin digu. Bere idazle-sekretotxoen eta idazterakoan sentitzen dituenen berri eman digu. Oso arratsalde majoa pasa genuen elkarrekin.

IZAR MALKOAK
Fernando Morillo
(Aizkorri)


Liburu hau asko gustatu zait, gaur egungo gazteei gertatzen zaizkien gertaera eta pasadizoekin zerikusia baitu. Gazte batzuei elkarren artean gertatzen zaizkien gorabeherak kontatzen ditu eta istorioak interesgarriak dira. Oso erreza egin zait irakurtzeko eta ulertzeko eta beraz ez zait batere astuna eta aspergarria egin. Beraz gustatuko zaizuelakoan irakurtzera animatzen zaituztet!

Amaia Z. 3B (2006-07)


Liburu hau ikaragarri gustatu zait, oso dibertigarria eta ederra iruditu zaidalako. Istorioan zehar gertatzen diren gauza guztiak gure adineko gazte batzuei gertatzen zaizkie, nahiz eta ni ez sentitu beraiekin identifikatuta. Irakurtzeko eta ulertzeko erraza iruditu zait, batere zailtasunik gabekoa. Nik liburu hau irakurtzera, amodiozko gertaerak gustatzen zaizkien pertsona guztiak gonbidatuko nituzke.

Alaitz T. 3B (2006-07)

MONSTER HIGH

MONSTER HIGH
Lisi Harrison
(Mezulari, 2010)


Hamabost urteko bi neska berri Salem herriko Merston Institutuan. Bata Melody Carver
bere familiarekin Oregonera etorri berria. Bera jakin gabe munstro mutil batekin gustatuta geratuko da.
Bestea Frankie Stein, oso polita, izan munstroa bada ere. Harro dago oso bere itxuraz, baina DARa denez sekulako presioa jasaten du bere izaera ezkutatu dezan; bere jostura, torloju eta azala gordean mantendu ditzan. Baina neska den bezalakoa azaldu nahi du; eta ez du mutil eder normiekin ligoteoan ibiltzeari uko egin nahi.
Egoera nahasi samarra da, ez oso alaia. Azkenerako gauzak okertu egingo dira… edo ez?


Fantasiazko istorioak gozatzen ditugunean ez zaigu gehiegi axola pertsonaien sinesgarritasuna eta
moldeak. Hala ere nobelan gazteek azaltzen dituzten hutsalkeriak nabarmena, kontsumorako
demasako grinak, bizitzako ardura bakarra arroparekikoa izateak, marketako morrontza ia erabatekoak atentzioa ematen digute eta gehiegizko iruditzen azkenerako. Horrelakoak al dira gazte amerikarrak?
Institutuetako kontakizunek dauzkaten ezaugarri eta ohiko pasarteak azaltzen dira: ligeak,
koadrillaren barneko liskarrak, neska hiperguapoen hantustea…

Hain modan dauden munstro, banpiro eta pertsonaia arraroen munduak; noiz eta… diferentea izatea, taldetik aparte ibiltzea, ideia propioak edukitzea hain gaizki ikusita dagoenean.
Kasualitate ote?

Modako liburua. Entretenigarria? Agian. Irakurri eta esango didazue.


Rafa L.

Egileak berak egiten duen promozioaren bideoa:

http://www.youtube.com/watch?v=TTd8MI29XFI

ULTRAMOREA

ULTRAMOREA

Nancy Huston

(Alberdania, 2012)

Kanada aldeko Albertako herrixka batean bizi da Lucy. Aita eliza protestanteko artzaina da eta familian bizi den giroa nahiko itogarria egiten ari zaio neskari. Mundua ulertzeko premia larriak jota dago Lucy. Jainkoari buruzko zalantzak, nerabezaroko komunikatu beharrak ezin ditu ase guraso tradizional horiek eta umeak besterik ez baititu etxean. Libreta beltza izango da bere aukerako laguna eta berari kontatuko dizkio bere barneko guztiak.

Baina neskaren salbazioa izango da Bernard. Alderrai dabilen gizona da Beauchemin doktorea. Elizako artzainak bere etxean hartuko du lan egiteko baimena galdu duen medikua eta adiskidetasuna baino zerbait gehiago dena sortuko da Bernard eta Lucyren artean. Neskak Bernardekin esandako eta bizitako guztiak kontatuko dizkio bere egunerokoari eta, bide batez, guri.

Lucy bera da narratzailea, oso gertutik biziko ditugu bere ardura eta ezinegona.

Kapituluak motzak dira oso. Pentsarazten digun irakurketa da, baina ez zaigu batere astuna egingo (benetan esaten dizuet).

1936. urtean  pentsamoldeak eta kezkak aspaldiko kontuak irudi dakizkiguke, baina egun gaztetxoek bizi dituztenetik ez dabiltza oso urrun. Animatu eta irakurri.

Rafa L.

Zatitxo bat irakurgai duzue helbide honetan:

http://www.alberdania.net/intranet/upload/docs/primercapitulo/doc_253.pdf

BIZIA LO

BIZIA LO
Jokin Muñoz
(Alberdania, 2003)


Bost historia diferentek osatzen dute liburu hau; edo, agian, hobeto esanda, historia bereko –gure herriko historiako- bost zertzeladak, ia inork gogoratuko ez lituzkeen bost pasartek, protagonistengan arraildura eta zauri sakonak sortarazi dituzten pasarteak; gatazkak berezkoak dauzkan tristezia, mina eta etsipena darien bost pasarte.

Isiltasuna izango da liburuaren inguru nagusia: ume gaixoaren herioren inguruko isiltasuna, ama baten beldurraren inguruko isiltasuna, obretan dauden orubeen atseden orduetako isila, azterketen edo zelai elurtuen isiltasuna. Pertsonaiek bere buruekin bakarrik ausartuko dira solas egiten isiltasuna ez apurtzearren eta gogoratuko zaizkie etengabean kontaketa osatuko duten pasarte saminak.

Bakarrizketa da gehienetan, idazleak pertsonaiek bere historia konta dezaten aukeratu duen teknika, pertsonaien barne muinetaraino eramango gaituen teknika. Hala ere, kontakizuna arina da eta erritmoduna. Bestalde, historien linealtasuna apurtu egiten da erabat teknika hori erabilita, eta liburuak apur bat trebatutako irakurlea eskatuko du, kontakizunen ezer ez galtzeko.

Liburu ederra da, eta gogorra. Gerra guztien atzetik dagoen mixeria eta hutsa airean utziko duena. Historiaren atzealdea kontatzen diguna, non ez dauden heroiak, sufritzen duten gizon eta emakumeak baizik. Horien omenez idatzi ziren Historian azaltzen ez diren pertsonaia hauen historiak.

Oso, oso ona.

Rafa L.

Gehiago jakiteko: http://zubitegia.armiarma.com/egileak/00229.htm

MILA GAU ETA BAT GEHIAGO

MILA GAU ETA BAT GEHIAGO
Patxi Zubizarretak paratua
(Erein, 2002)





Denok entzun izan dugu inoiz Xerezade printzesa buruz. Ipuin kontatzale iaioa izateagatik bere bizia salbatu zuen gazte ederraren gorabeherak ezagunak zaizkigu. Era berean oso gertukoak egingo zaizkigu liburu honetan ikusiko ditugun hainbat pertsonaia: Ali Baba, Aladino edota Sinbad; baina, tamalez, marrazki bizidun lerdo edo liburu bertsio “erraztu-larrosen” bidez ezagutu izan ditugu gehienetan. Eta ez dauka zerikusirik!

Istorioak irakurri ahala pertsonaia horiek eraldatuko zaizkizu, plastikozko panpinak izateari utzi eta benetako bihurtu, gizatasunez bete, errealago egingo zaizkizu. Eta gorrotoa, herra, sexu gutizia, herioa edo mendekuz zipriztindutako kondairak ekarriko dizkigute begien aurrera orrialdeok.

Noski ez direla umeentzako kontuak! Edo ez beraientzat bakarrik, behintzat!

Rafa L.

KOADERNO HANDIA

Koadeno Handia
Agota Kristof
(Alberdania)

Umeak eta gerra. Nobelako protagonistek –bikiek- gogor pairatuko dute gudaren eragina; azkar moldatu behar izango dira inguru eta egoera berrietara, eta nolabait bizi. Zoriona ere ezagutuko dute; nahiz eta goseak, amona ankerrak eta lurrari darion tristeziak zapuztu nahi poz-une bakan horiek. Zorion primitiboa, basa animaliena.

Ez ditugu bikien izenak ezagutuko, ezta zein nazioetako armadak ari diren liskarrean. Guda guztiak gerra berbera baitira eta gizaki guztiek miseria bera pairatu behar baitute handikiek sortutako gatazketan.

Ulertuko dugu pertsonaien sufrimendua, baina egoerak beraiekiko distantzia mantentzera eramango gaitu: ezin gara (edo beldur gara?) identifikatu hain sentimendu gabeko bihurtutako gaztetxoekin.

Perpausa motak, kapitulu motzak: pasa eta pasa pasadizoak. Momentukoak bakarrik dauka garrantzia. Elkarrizketa ugari, deskripzio gutxi: nor geratuko da paisaiari begira gudaren erdian? Kontakizuna ez da sartzen pertsonaien muinean, euren ekintzek erakutsiko dute (?) nolakoak diren.

Nobela gordina, gogorra, samurra, lizuna... erakargarria oso. Guztiz gomendagarria.

Rafa L.